SOL BEYİN, SAĞ BEYİN
Doğa simetriyi sever; işte arı petekleri, işte papatyaların taç yaprakları, işte kristaller.İnsan vücüdu da görünüşte simetriktir, ama aslında bu yanlızca bir göz aldannmasıdır. Genellikle(sağlaklarda) sağ kol, sol kola göre daha kalın, daha uzun daha becerikli ve daha dakiktir.Göğsün sağ yarısı soldan daha geniştir.Yine genellikle sağ göz , sağ kulak ve sağ bacak, sol göz, sol kulak ve sol bacaktan daha kuvvetlidir.Beyinde aslında simetrih değildir.Sağ yarımküre sol yarım küreden 5 gr daha ağırdır ve sol yarım küreye göre daha fazla sayıda kıvrım(gyrus) içerir.Buna karşı sol yarım kürenin gri maddesi sağa göre daha fazladır.Elektro-ensefalogramdan (EEG= beynin elektrik dalgaları) sol yarım kürenin alfa dalgaları daha yüksek frekanslı ve daha alçaktır. Fakat asıl asimetri bu iki yarım kürenin görevlerinde görülür.Tıp bilimi beyin yarımkürelerinden her birinin görevini inceleyebilecek yöntemlere sahiptir. Bu gibi araştırmalar ilginç gerçekler ortaya koymuştur. Sol yarım kürenin devre dışı bırakılması derin bir keder hali yaratır.Sağ yarım kürenin devre dışı bırakılması iyimserlik, neşe ve fazla konuşmaya neden olmaktadır.Bu son durumda kişinin konuşması tatsız, tek düze ve duyguları yoksun hal alır; bir robotla konuştuğunuzu sanırsınız.Bu gibi bir insan , erkek sesini kadın sesinden ayırt edemez;eskiden çok iyi tanıdığı müzik parçalarını anlamaz olur;kafası karmakarışık bir halde öksürükleri, kahkaları ve hayvan seslerini dinler.Bir motorsikletin patpatlarını bir gök gürültüsünden ayırt edemez.
Sağ beyin bir kaç basit cümle dışında söylenenleri anlamaz.Yine sağ beyin ancak uzun aralarla ve büyük zorluklarla birkaç söz söyleyebilir.Sağ beyin mimiklerle konuşur ve jestlerle kendini ifade eder. Resimleri ve şekilleri çok iyi anlar; sinyallerin birbirlerinden ayırt edilmesini çok iyi başarır;sol beynin aksine soyut kavramlarla uğraşmaz ayakları yere basar.
Sol beyin tipik bir teorisyendir(kuramcı); geniş bir sözcük hazinesi vardır.Sol beyin çabalarında inatçı ve enerji doludur; olayların sonucunu önceden kestirebilir. Sağ beyin ise uygulamalı (pratik) olaylara yöneliktir.Sağ beyin yavaş biraz geveze, fakat duyarlı ve gözlemcidir.Sol beyin olayları tümdengelim, sağ beyin tümevarımla inceler.Sol beyin, olayları oluş sırasına göre teker teker, sağ beyin ise bir defada bir bütün olarak inceler.
Atomda (+) ve (-) yükler birbirinin nasıl karşıtı ise, sol ve sağ beynin görevleri de öylesine birbirinin karşıtıdır.Rusya Federasyonu'nda N. Braguina veT.Dobrokhotova'nın buluşlarına göre, sağ beyin deneyimleri depolar, geçmişe ve bugüne yöneliktir; sol beyinse bilimsel soyutlamalra yöneliktir ve bugünle gelecek arasında köprü oluşturur.
İnsanların 1/3'ünde beyin yarımküreleri arasında kesin bir görev bölümü yoktur.Görev bölümü erkeklerde daha belirgindir.İnsanlar yaşlandıkça iki yarımküre arasındaki bu görev farklı azalmaya başlar.Ayrıca şunu belirtelim ki,sol ve sağ beyin fonksiyonları insandan insana da değişir.
Beyin cerrahları, ameliyattan önce hastalarının iki yarım küresi arasında nasıl bir iş bölümü yapıldığını bilmek zorundadırlar.Bu şekilde önemli beyin merkezlerini koruyabilirler.Örneğin, konuşma merkezi solaklarda sağ beyinde, sağlaklarda sol beyindedir.
Beyin yarımküreleri arasındaki görev farkı maksimum olanların, daha iyi pilot ve cerrah oldukları gösterilmiştir.
Uygarlığımız ''sol beyin'' uygarlığıdır diyenler vardır.Sağ beynin gereksinimleri ve verebilecekleri ancak yarıyarıya anlaşılmıştır.Aslında mantığı sezişin, bilimi sanatın kaarşısına çıkarmanın anlamı yoktur; bunlar biribirini tamamlamalıdır.
Yeni doğan çocukta her iki beyin ''sağ''dır.2 yaşına varmadan bu yarımkürelerden biri ''sol'' olur, yani konuşma merkezi kazanır.Erkek çocuklarda 6, kız çocuklarında 13 yaşında beynin asimetrisi tamamlanmıştır. Buna dayanarak kız ve erkek çocukların eğitim ve öğretimi farklı olmalıdır diyenler vardır.Bugünkü pedagoloji sol beynin ihtiyaçlarına cevap vermektedir.Reformcular görsel-işitsel öğrenimi artırarak,sağ beyni geliştirmek gereklidir demektedirler.
Neden sağ elle yazanların sayısı solaklardan fazladır(Her iki elide kullananları unutmayalım)?Avrupa'da solak oranı %3-10 iken Afrika'nın bazı bölgelerinde %50'ye varmaktadır.
Solaklığın kalıtsal olduğu ve solak erkeklerin daha zeki ve matematiğe daha yatkın olduğu da gösterilmiştir.Her iki elini de kullananların bir bölümü ''ayna yazısı'' yazabilmektedir, yani eş zaman olarak her ili elle, birbirinin ayna hayali olan yazılar yazabilirler.Ayna yazısı bazı beyin hastalıkları sonucunda da görülebilir.
Letonya Bilimler Akademisi üyesi A. Kranklis, önemli bir buluş yaptı;Bir yarım kürenin yorgunluğu Elektroson-4T cihazı ile beyne bir çok kere elektrik vererek giderilebilmektedir.Özellikle otobüs şoförlerine ve lokomotif makinistlerine yola çıkmadan 1 saat önce veya sonra bu cihazla elektrik verilerek beyin yorgunluğu derhal giderilmektedir.Aynı ekip yorgunluk gidermede müzik seansları, manyetik uyarma ve renkli levhalar kullanmaktadır. Moskova Nöroşirürji Ensitüsü'nde ise, beyni incelemek için radyo-sondaj yöntemleri kullanılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder